Sol e lua na iconografia Tikuna

Autores
Faulhaber, Priscila
Año de publicación
2020
Idioma
portugués
Tipo de recurso
artículo
Estado
versión publicada
Descripción
Com base em depoimentos Tikuna de comunidades brasileiras e colombianas, analiso a relação entre corpos celestes em desenhos feitos por esses índios, cujo entendimento é relacionado a narrativas associadas a práticas rituais. O exame antropológico dos testemunhos reside na interpretação desse tipo de iconografia com base na evidência de que realizam observação sistemática do céu com base nas suas concepções sobre as relações céu-terra. A contribuição de tais análises para a Astronomia Cultural consiste no fato que povos ainda existentes apresentam enunciados referentes a fenômenos astronômicos conforme variáveis culturais articuladas a relações sociais vigentes. Conforme tais narrativas expressas na iconografia Tikuna as estrelas já tiveram existência terrena e a ascensão dessas ao céu está quase sempre ligada a episódios nos quais foram definidos a procedência do povo, a organização social de relações de parentesco, determinadas funções e características femininas e masculinas, e a necessidade de cumprimento de certas prescrições rituais na Festa da Moça Nova. A análise estabelece relações entre o conhecimento transmitido à moça que é submetida ao ritual e o conhecimento adquirido em viagens mentais cuja descrição associa experiências vividas no mundo terreno, na atmosfera e no espaço celeste enquanto práticas mediadas pela historicidade da consciência humana. Estabelecem-se assim correlações entre a vida cotidiana e eventos extraordinários vividos na aquisição de conhecimento especializado. Entre as imagens que surgem na interpretação das relações céu-terra é predominante a oposição e complementaridade entre o Sol e a Lua, a noite e o dia, a claridade e a escuridão, que serve como metáfora para a aquisição de conhecimento.
Based on Tikuna testimonies in Brazilian and Colombian communities, I analyze the relationship between celestial bodies in depictions drawn by those Indians, whose understanding is correlated to narratives associated to ritual practices. The anthropological examination of the testimonies resides in the interpretation of this type of iconography based on the evidence that they accomplish systematic observation of the sky based on their conceptions about sky-earth relationships. The contribution of these analyses for the Cultural Astronomy consists in the fact that this people that is still alive present enunciations referring to astronomical phenomena according to cultural variables articulate to current social relationships. According to these narratives expressed in the Tikuna iconography, the stars have already had earthly existence and their ascension to the skies usually evocates previous events that defined the provenance of the people, the kinship social organization, determined functions and feminine and male characteristics and the obligation of obeying certain ritual prescription during the Young Gir1’s Festival. The analyses establish relationships between the transmitted knowledge to the girl submitted to the ritual and the knowledge acquired in mental trips whose description associates vivid experiences in the worldly world in the atmosphere and in the celestial space whereas practices mediated by the historicity of human awareness. The paper establishes correlations between day-to-day circumstances and extraordinary events lived in the acquisition of specialized knowledge. Between the images that appear in the interpretation of the earth-sky relationships overwhelms the opposition and complementarity between the Sun and the Mon, the night and the day, the clarity and the darkness that serves as a metaphor for the acquisition of knowledge.
Sociedad Interamericana de Astronomía en la Cultura
Facultad de Ciencias Astronómicas y Geofísicas
Materia
Ciencias Astronómicas
Antropología
Asterismos
Estrelas
Narrativas
Tikuna
Dinâmica
Conflitos
Nivel de accesibilidad
acceso abierto
Condiciones de uso
http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/
Repositorio
SEDICI (UNLP)
Institución
Universidad Nacional de La Plata
OAI Identificador
oai:sedici.unlp.edu.ar:10915/132367

id SEDICI_39817956b85e676d9bb90802bee38ba5
oai_identifier_str oai:sedici.unlp.edu.ar:10915/132367
network_acronym_str SEDICI
repository_id_str 1329
network_name_str SEDICI (UNLP)
spelling Sol e lua na iconografia TikunaFaulhaber, PriscilaCiencias AstronómicasAntropologíaAsterismosEstrelasNarrativasTikunaDinâmicaConflitosCom base em depoimentos Tikuna de comunidades brasileiras e colombianas, analiso a relação entre corpos celestes em desenhos feitos por esses índios, cujo entendimento é relacionado a narrativas associadas a práticas rituais. O exame antropológico dos testemunhos reside na interpretação desse tipo de iconografia com base na evidência de que realizam observação sistemática do céu com base nas suas concepções sobre as relações céu-terra. A contribuição de tais análises para a Astronomia Cultural consiste no fato que povos ainda existentes apresentam enunciados referentes a fenômenos astronômicos conforme variáveis culturais articuladas a relações sociais vigentes. Conforme tais narrativas expressas na iconografia Tikuna as estrelas já tiveram existência terrena e a ascensão dessas ao céu está quase sempre ligada a episódios nos quais foram definidos a procedência do povo, a organização social de relações de parentesco, determinadas funções e características femininas e masculinas, e a necessidade de cumprimento de certas prescrições rituais na Festa da Moça Nova. A análise estabelece relações entre o conhecimento transmitido à moça que é submetida ao ritual e o conhecimento adquirido em viagens mentais cuja descrição associa experiências vividas no mundo terreno, na atmosfera e no espaço celeste enquanto práticas mediadas pela historicidade da consciência humana. Estabelecem-se assim correlações entre a vida cotidiana e eventos extraordinários vividos na aquisição de conhecimento especializado. Entre as imagens que surgem na interpretação das relações céu-terra é predominante a oposição e complementaridade entre o Sol e a Lua, a noite e o dia, a claridade e a escuridão, que serve como metáfora para a aquisição de conhecimento.Based on Tikuna testimonies in Brazilian and Colombian communities, I analyze the relationship between celestial bodies in depictions drawn by those Indians, whose understanding is correlated to narratives associated to ritual practices. The anthropological examination of the testimonies resides in the interpretation of this type of iconography based on the evidence that they accomplish systematic observation of the sky based on their conceptions about sky-earth relationships. The contribution of these analyses for the Cultural Astronomy consists in the fact that this people that is still alive present enunciations referring to astronomical phenomena according to cultural variables articulate to current social relationships. According to these narratives expressed in the Tikuna iconography, the stars have already had earthly existence and their ascension to the skies usually evocates previous events that defined the provenance of the people, the kinship social organization, determined functions and feminine and male characteristics and the obligation of obeying certain ritual prescription during the Young Gir1’s Festival. The analyses establish relationships between the transmitted knowledge to the girl submitted to the ritual and the knowledge acquired in mental trips whose description associates vivid experiences in the worldly world in the atmosphere and in the celestial space whereas practices mediated by the historicity of human awareness. The paper establishes correlations between day-to-day circumstances and extraordinary events lived in the acquisition of specialized knowledge. Between the images that appear in the interpretation of the earth-sky relationships overwhelms the opposition and complementarity between the Sun and the Mon, the night and the day, the clarity and the darkness that serves as a metaphor for the acquisition of knowledge.Sociedad Interamericana de Astronomía en la CulturaFacultad de Ciencias Astronómicas y Geofísicas2020-05info:eu-repo/semantics/articleinfo:eu-repo/semantics/publishedVersionArticulohttp://purl.org/coar/resource_type/c_6501info:ar-repo/semantics/articuloapplication/pdf90-104http://sedici.unlp.edu.ar/handle/10915/132367info:eu-repo/semantics/altIdentifier/issn/2684-0162info:eu-repo/semantics/openAccesshttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)porreponame:SEDICI (UNLP)instname:Universidad Nacional de La Platainstacron:UNLP2025-09-29T11:33:17Zoai:sedici.unlp.edu.ar:10915/132367Institucionalhttp://sedici.unlp.edu.ar/Universidad públicaNo correspondehttp://sedici.unlp.edu.ar/oai/snrdalira@sedici.unlp.edu.arArgentinaNo correspondeNo correspondeNo correspondeopendoar:13292025-09-29 11:33:17.271SEDICI (UNLP) - Universidad Nacional de La Platafalse
dc.title.none.fl_str_mv Sol e lua na iconografia Tikuna
title Sol e lua na iconografia Tikuna
spellingShingle Sol e lua na iconografia Tikuna
Faulhaber, Priscila
Ciencias Astronómicas
Antropología
Asterismos
Estrelas
Narrativas
Tikuna
Dinâmica
Conflitos
title_short Sol e lua na iconografia Tikuna
title_full Sol e lua na iconografia Tikuna
title_fullStr Sol e lua na iconografia Tikuna
title_full_unstemmed Sol e lua na iconografia Tikuna
title_sort Sol e lua na iconografia Tikuna
dc.creator.none.fl_str_mv Faulhaber, Priscila
author Faulhaber, Priscila
author_facet Faulhaber, Priscila
author_role author
dc.subject.none.fl_str_mv Ciencias Astronómicas
Antropología
Asterismos
Estrelas
Narrativas
Tikuna
Dinâmica
Conflitos
topic Ciencias Astronómicas
Antropología
Asterismos
Estrelas
Narrativas
Tikuna
Dinâmica
Conflitos
dc.description.none.fl_txt_mv Com base em depoimentos Tikuna de comunidades brasileiras e colombianas, analiso a relação entre corpos celestes em desenhos feitos por esses índios, cujo entendimento é relacionado a narrativas associadas a práticas rituais. O exame antropológico dos testemunhos reside na interpretação desse tipo de iconografia com base na evidência de que realizam observação sistemática do céu com base nas suas concepções sobre as relações céu-terra. A contribuição de tais análises para a Astronomia Cultural consiste no fato que povos ainda existentes apresentam enunciados referentes a fenômenos astronômicos conforme variáveis culturais articuladas a relações sociais vigentes. Conforme tais narrativas expressas na iconografia Tikuna as estrelas já tiveram existência terrena e a ascensão dessas ao céu está quase sempre ligada a episódios nos quais foram definidos a procedência do povo, a organização social de relações de parentesco, determinadas funções e características femininas e masculinas, e a necessidade de cumprimento de certas prescrições rituais na Festa da Moça Nova. A análise estabelece relações entre o conhecimento transmitido à moça que é submetida ao ritual e o conhecimento adquirido em viagens mentais cuja descrição associa experiências vividas no mundo terreno, na atmosfera e no espaço celeste enquanto práticas mediadas pela historicidade da consciência humana. Estabelecem-se assim correlações entre a vida cotidiana e eventos extraordinários vividos na aquisição de conhecimento especializado. Entre as imagens que surgem na interpretação das relações céu-terra é predominante a oposição e complementaridade entre o Sol e a Lua, a noite e o dia, a claridade e a escuridão, que serve como metáfora para a aquisição de conhecimento.
Based on Tikuna testimonies in Brazilian and Colombian communities, I analyze the relationship between celestial bodies in depictions drawn by those Indians, whose understanding is correlated to narratives associated to ritual practices. The anthropological examination of the testimonies resides in the interpretation of this type of iconography based on the evidence that they accomplish systematic observation of the sky based on their conceptions about sky-earth relationships. The contribution of these analyses for the Cultural Astronomy consists in the fact that this people that is still alive present enunciations referring to astronomical phenomena according to cultural variables articulate to current social relationships. According to these narratives expressed in the Tikuna iconography, the stars have already had earthly existence and their ascension to the skies usually evocates previous events that defined the provenance of the people, the kinship social organization, determined functions and feminine and male characteristics and the obligation of obeying certain ritual prescription during the Young Gir1’s Festival. The analyses establish relationships between the transmitted knowledge to the girl submitted to the ritual and the knowledge acquired in mental trips whose description associates vivid experiences in the worldly world in the atmosphere and in the celestial space whereas practices mediated by the historicity of human awareness. The paper establishes correlations between day-to-day circumstances and extraordinary events lived in the acquisition of specialized knowledge. Between the images that appear in the interpretation of the earth-sky relationships overwhelms the opposition and complementarity between the Sun and the Mon, the night and the day, the clarity and the darkness that serves as a metaphor for the acquisition of knowledge.
Sociedad Interamericana de Astronomía en la Cultura
Facultad de Ciencias Astronómicas y Geofísicas
description Com base em depoimentos Tikuna de comunidades brasileiras e colombianas, analiso a relação entre corpos celestes em desenhos feitos por esses índios, cujo entendimento é relacionado a narrativas associadas a práticas rituais. O exame antropológico dos testemunhos reside na interpretação desse tipo de iconografia com base na evidência de que realizam observação sistemática do céu com base nas suas concepções sobre as relações céu-terra. A contribuição de tais análises para a Astronomia Cultural consiste no fato que povos ainda existentes apresentam enunciados referentes a fenômenos astronômicos conforme variáveis culturais articuladas a relações sociais vigentes. Conforme tais narrativas expressas na iconografia Tikuna as estrelas já tiveram existência terrena e a ascensão dessas ao céu está quase sempre ligada a episódios nos quais foram definidos a procedência do povo, a organização social de relações de parentesco, determinadas funções e características femininas e masculinas, e a necessidade de cumprimento de certas prescrições rituais na Festa da Moça Nova. A análise estabelece relações entre o conhecimento transmitido à moça que é submetida ao ritual e o conhecimento adquirido em viagens mentais cuja descrição associa experiências vividas no mundo terreno, na atmosfera e no espaço celeste enquanto práticas mediadas pela historicidade da consciência humana. Estabelecem-se assim correlações entre a vida cotidiana e eventos extraordinários vividos na aquisição de conhecimento especializado. Entre as imagens que surgem na interpretação das relações céu-terra é predominante a oposição e complementaridade entre o Sol e a Lua, a noite e o dia, a claridade e a escuridão, que serve como metáfora para a aquisição de conhecimento.
publishDate 2020
dc.date.none.fl_str_mv 2020-05
dc.type.none.fl_str_mv info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
Articulo
http://purl.org/coar/resource_type/c_6501
info:ar-repo/semantics/articulo
format article
status_str publishedVersion
dc.identifier.none.fl_str_mv http://sedici.unlp.edu.ar/handle/10915/132367
url http://sedici.unlp.edu.ar/handle/10915/132367
dc.language.none.fl_str_mv por
language por
dc.relation.none.fl_str_mv info:eu-repo/semantics/altIdentifier/issn/2684-0162
dc.rights.none.fl_str_mv info:eu-repo/semantics/openAccess
http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/
Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)
eu_rights_str_mv openAccess
rights_invalid_str_mv http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/
Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)
dc.format.none.fl_str_mv application/pdf
90-104
dc.source.none.fl_str_mv reponame:SEDICI (UNLP)
instname:Universidad Nacional de La Plata
instacron:UNLP
reponame_str SEDICI (UNLP)
collection SEDICI (UNLP)
instname_str Universidad Nacional de La Plata
instacron_str UNLP
institution UNLP
repository.name.fl_str_mv SEDICI (UNLP) - Universidad Nacional de La Plata
repository.mail.fl_str_mv alira@sedici.unlp.edu.ar
_version_ 1844616213147156480
score 13.070432